Het is een wrang spektakel: president Zelensky van Oekraïne die, na een mislukte en publiekelijke clash met Trump en diens vice-president Vance in het Witte Huis, zijn hoop vestigt op Europa. Terwijl hij in Washington hoopte op een mineralendeal en expliciete veiligheidsgaranties, liep de ontmoeting uit op een gênante ruzie, waar beide partijen hun ware aard lieten zien. Trump, niet gewend aan tegenspraak, viel Zelensky samen met Vance publiekelijk aan. Het leverde niets op, behalve toenemende onzekerheid voor Oekraïne.
Zelensky’s strategie bij Trump faalde: in plaats van een diplomatiek charmeoffensief, koos hij voor een emotioneel en principieel verweer tegen het idee om via Poetin tot vrede te komen. Hoewel die houding moedig is, toonde het ook weinig tactisch vernuft in de omgang met iemand als Trump, die vooral gevoelig is voor vleierij en symbolische gebaren. De les? In de geopolitieke arena winnen principes het zelden van pragmatisme en machtspolitiek, zeker als de VS een president heeft met de gevoeligheid van een pestkop.
Nu het Amerikaanse pad doodloopt, blijft Europa over als laatste hoop. Maar is dat niet ook een politieke gok, misschien zelfs een wanhoopsdaad? Europa is verdeeld, traag en minder machtig dan de VS. Dat maakt de overstap van Zelensky naar het Europese toneel niet alleen een strategische noodzaak, maar ook een risico: de kans op echte structurele steun is allerminst gegarandeerd. Met name nu de mondiale machtsverhoudingen verschuiven, en Poetin slechts hoeft toe te kijken terwijl het Westen zichzelf ondermijnt.
De grote vraag is: blijft Zelensky een pion die heen-en-weer schuift tussen blokken die hun eigen agenda’s voorop stellen? Zijn poging om een wit voetje bij de EU te halen, mag dan begrijpelijk zijn gezien zijn uitzichtloze situatie, maar het is ook een signaal van zwakte: wie zijn lot laat afhangen van externe steun, wordt zelden serieus genomen aan de geopolitieke top. Europa kan kiezen voor daadkracht, maar het risico bestaat dat Zelensky van het ene diplomatieke moeras naar het andere oversteekt.
Europa staat op een kruispunt, net als Zelensky. Durft het de verantwoordelijkheid te nemen en Oekraïne echt te steunen, of blijft het hangen in interne verdeeldheid? Wat Zelensky betreft, heeft hij geen alternatief meer: Trump liet hem in de kou staan en Poetin lacht. Zijn charmeoffensief in Brussel is dus minder een wit voetje proberen te halen, dan een noodkreet. Maar de vraag blijft: hoort Europa die oproep wel, en zo ja, handelt het ernaar – voordat het te laat is?
P. Erp en Lex Ity
Over de auteur
