Bewoners zeggen dat plannen om twee asielcentra binnen twee kilometer van elkaar te bouwen “te veel” zijn, te midden van toenemende veiligheidsangst, financiële druk en publieke woede over het niveau van immigratie in heel Nederland
Een Nederlandse plaats staat op gespannen voet met de plannen om twee opvangcentra voor asielzoekers binnen twee kilometer van elkaar te bouwen, die hebben geleid tot felle protesten, politieke terugslag en waarschuwingen voor het verdiepen van de verdeeldheid in de gemeenschap.
Inwoners van Uithoorn, een stad ten zuidwesten van Amsterdam, zijn de straat op gegaan over voorstellen om een asielcentrum voor 250 personen in hun stad te bouwen en een ander asielcentrum voor 280 personen net over de gemeentelijke grens in Amstelveen te bouwen. De nabijheid van de twee locaties heeft wijdverspreide woede en vrees veroorzaakt dat de stad wordt gevraagd meer dan haar eerlijke deel van de last te dragen.
“Veel mensen kwamen met de beste bedoelingen”, vertelde de 55-jarige Sandra aan De Telegraaf, die dinsdagavond deelnam aan een protest bij het stadhuis. De vreedzame demonstratie werd al snel gewelddadig toen een groep in de menigte vuurwerk en eieren naar politieagenten begon te gooien, wat leidde tot vier arrestaties.
Inwoners hebben sindsdien hun toevlucht genomen tot het voeren van de Nederlandse nationale vlag in vreedzaam protest tegen de verhuizing, een weerspiegeling van een beweging die plaatsvindt in het Verenigd Koninkrijk, maar de autoriteiten zijn snel geweest om hen neer te halen, onder verwijzing naar intimidatie.
Lokale functionarissen erkenden de woede van de bewoners. “We hadden de indruk dat het asielzoekerscentrum in Uithoorn grotendeels werd gesteund, maar sinds de plannen in Amstelveen is een omslagpunt bereikt”, zegt Petra Van Leeuwen, fractievoorzitter van de Gemeentebelangen in de gemeenteraad.
Uithoorn had al ingestemd met een asielcentrum voor 250 mensen, een besluit van de gemeenteraad in November 2024. “Dat was niet makkelijk, maar er leek begrip te zijn”, zei Van Leeuwen. “Totdat Amstelveen zijn plannen aankondigde. Toen veranderde de stemming.”
De nieuwe faciliteit in Amstelveen zou 280 asielzoekers huisvesten en direct aan de grens met Uithoorn liggen. Van Leeuwen zei dat de impact bijna volledig aan de kant van Uithoorn zou worden gevoeld. “De dichtstbijzijnde woonwijk in Amstelveen ligt kilometers verderop. Niemand merkt iets, maar hier wel. We krijgen twee asielcentra op minder dan twee kilometer afstand. Ik begrijp heel goed dat bewoners dat te veel vinden.”
“De demonstratie van dinsdag toonde aan hoe hoog de emoties zijn. Dat is oké, maar we zullen bedreigingen, geweld of het verstoren van het democratische proces niet tolereren”, zei een woordvoerder. De Raad waarschuwde voor” groeiende verdeeldheid ” en drong er bij de bewoners aan beide kanten van het debat op aan hun mening vreedzaam te uiten. “Iedereen moet zich veilig voelen om zijn mening te uiten, of je nu voor of tegen bent.”
De gemeente Amstelveen zei dat ze de zorgen” begrijpt”, maar stond erop dat het nieuwe centrum binnen haar rechten en plichten lag. “We hebben Uithoorn vanaf het begin geïnformeerd”, vertelde een woordvoerder aan de Nederlandse krant, eraan toevoegend dat de locatie is gekozen omdat Amstelveen al twee andere ontvangstlocaties herbergt.
Veel Nederlandse gemeenten hebben eerder gezegd dat ze moeite hebben om aan nationale asielaanvragen te voldoen en erop staan dat ze weinig andere keuze hebben dan te voldoen aan overheidsbevelen over migrantenquota. Tegen de vergunning die het COA heeft aangevraagd voor de renovatie van het terrein Uithoorn kan nog steeds bezwaar worden gemaakt.
De onrust in Uithoorn weerspiegelt een bredere reactie tegen asielopvang in heel Nederland, gedreven door bezorgdheid over veiligheid, sociale cohesie en overheidsfinanciën. Uit een onderzoek van Omroep AT5 dit jaar bleek dat zeven op de tien Amsterdammers bijvoorbeeld nu delen van de stad vermijden omdat ze zich onveilig voelen — een cijfer dat stijgt tot 85 procent onder vrouwen, waarvan de helft intimidatie, intimidatie of mishandeling meldt.
Amsterdam, dat in 2019 door The Economist tot de veiligste stad van Europa werd gerangschikt, heeft het vertrouwen van het publiek sterk zien afnemen.
In Berlicum in Maart, een protest tegen een ander voorgesteld asielcentrum zag vuurwerk gegooid op een stadhuis, eieren gegooid, en varkensvoeten opgehangen aan een hek. “Mijn 25-jarige zoon probeert al jaren een plek te vinden om te wonen, maar er is niets beschikbaar”, zei een bewoner. “Maar huisvesting voor mensen van ver weg verschijnt’ s nachts. Hoe is dat eerlijk?”
Ook in het kleine stadje Doezum, waar slechts 700 inwoners wonen, zijn er plannen om 100 vluchtelingen in tijdelijke huisvesting te huisvesten, ondanks bezwaren.
De vrees voor veiligheid is toegenomen door spraakmakende misdrijven waarbij asielzoekers betrokken zijn. In januari werden vijf minderjarige asielzoekers veroordeeld voor groepsverkrachting van een 31-jarige dakloze vrouw in een park in Helmond.
Andere problemen zijn ontstaan in de buurt van opvangcentra. De Nederlandse spoorwegmaatschappij NS heeft overwogen het station Maarheeze van haar dienstroutes te verwijderen vanwege intimidatie, tariefontduiking en andere incidenten in verband met een nabijgelegen asielfaciliteit. Alleen al in 2024 werden daar 2.700 incidenten gemeld, waardoor NS jaarlijks €2,3 miljoen moest uitgeven aan beveiliging, waaronder hekken, camera ‘ s en vijf fulltime bewakers.
De druk op het asielstelsel is ook financieel. Begin dit jaar betaalde de Immigratie — en naturalisatiedienst (IND) vorig jaar een recordbedrag van €36,8 miljoen aan dwangsommen aan migranten als gevolg van vertragingen in de verwerking van hun aanvragen-meer dan het drievoudige van het cijfer van het voorgaande jaar. Bijna 30.000 asielzoekers hebben met succes een schadevergoeding aangevraagd, met uitbetalingen tot 7.500 euro per persoon. Een recente uitspraak van het Europees Hof van Justitie zou kunnen leiden tot een stijging van meer dan €100 miljoen als de Nederlandse staat aansprakelijk wordt bevonden voor duizenden meer achterstallige zaken.
Ondertussen besteedt de overheid miljarden aan tijdelijke huisvesting, waaronder het huisvesten van duizenden asielzoekers in hotels en zelfs cruiseschepen. De door de staat betaalde tarieven zijn in sommige gevallen hoger dan 300 euro per nacht, waarbij meer dan 100 hotels en scheepsexploitanten profiteren van de regeling.
Geert Wilders, de leider van de partij voor de Vrijheid (PVV), heeft beloofd asielaanvragen op te schorten en veel strengere maatregelen te nemen. Zijn partij zal naar verwachting de komende vervroegde verkiezingen eind deze maand winnen, maar zonder een meerderheid in het Parlement is het onwaarschijnlijk dat hij de macht zal hebben om zijn verkiezingsbeloften na te komen.
Thomas Brooke
Over de auteur
